เข้าใจฮอร์โมนเพศหญิง และวิธีรักษาสมดุลอย่างเหมาะสม
ฮอร์โมนเพศหญิง เป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อทั้งร่างกายและจิตใจของผู้หญิง ตั้งแต่วัยเจริญพันธุ์จนถึงวัยสูงอายุ โดยฮอร์โมนที่ทำงานอย่างสมดุลจะช่วยควบคุมรอบเดือน รักษาอารมณ์ให้คงที่ ดูแลความแข็งแรงของกระดูก และควบคุมระบบเผาผลาญในร่างกาย
อย่างไรก็ตาม หากเกิดภาวะฮอร์โมนแปรปรวนจะสามารถนำไปสู่ปัญหาสุขภาพได้ เช่น อารมณ์แปรปรวน รอบเดือนผิดปกติ หรือภาวะวัยทอง ดังนั้นจึงควรทำความเข้าใจเกี่ยวกับฮอร์โมนเพศหญิงกันให้มากขึ้น รวมถึงรู้วิธีสร้างสมดุลของฮอร์โมนอย่างเหมาะสม
ฮอร์โมนคืออะไร และมีความสำคัญอย่างไร ?
ฮอร์โมน คือ สารเคมีที่ผลิตขึ้นโดยต่อมไร้ท่อในร่างกาย เช่น ต่อมไทรอยด์ ต่อมหมวกไต ตับอ่อน ต่อมใต้สมอง และอวัยวะอื่น ๆ โดยฮอร์โมนจะปล่อยเข้าสู่กระแสเลือดเพื่อไปยังอวัยวะเป้าหมายและควบคุมกระบวนการต่าง ๆ ในร่างกาย เช่น การเจริญเติบโต การเผาผลาญพลังงาน อารมณ์ ความรู้สึก การสืบพันธุ์ และระบบภูมิคุ้มกัน
ดังนั้น หากฮอร์โมนทำงานสมดุลกัน ร่างกายจะทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ แต่เมื่อใดที่สมดุลนี้เสียไป ก็จะก่อให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพและคุณภาพในการใช้ชีวิตได้
ฮอร์โมนเพศหญิงมีอะไรบ้าง ?
ฮอร์โมนเพศหญิงหลัก ๆ ที่สำคัญต่อสุขภาพและร่างกายของผู้หญิง คือ
ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen)
ฮอร์โมนเอสโตรเจนผลิตจากรังไข่ รก และต่อมหมวกไต ถือเป็นฮอร์โมนเพศหญิงที่สำคัญอย่างยิ่ง โดยมีหน้าที่สำคัญหลายประการ ได้แก่
- พัฒนาและรักษาลักษณะทางเพศของผู้หญิง เช่น หน้าอก สะโพก เสียงที่นุ่มนวล
- ควบคุมรอบเดือนและการตกไข่
- ช่วยรักษาความชุ่มชื้นของผิวและช่องคลอด
- สร้างความแข็งแรงให้แก่กระดูก ช่วยป้องกันโรคกระดูกพรุน
- ช่วยควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในเลือด
- มีส่วนช่วยในการทำงานของสมองและความจำ
ทั้งนี้ ระดับเอสโตรเจนจะเปลี่ยนแปลงไปตามรอบเดือนและช่วงวัยของผู้หญิง โดยจะลดลงอย่างมากเมื่อเข้าสู่วัยทอง
ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone)
โปรเจสเตอโรน เป็นฮอร์โมนที่ผลิตจากรังไข่หลังการตกไข่ และจากรกระหว่างตั้งครรภ์ มีหน้าที่สำคัญ ได้แก่
- เตรียมเยื่อบุโพรงมดลูกให้พร้อมสำหรับการฝังตัวของไข่ที่ได้รับการผสมกับอสุจิ
- รักษาการตั้งครรภ์และป้องกันการแท้ง
- ช่วยสร้างสมดุลกับฮอร์โมนเอสโตรเจน
- มีส่วนช่วยในการนอนหลับและลดความเครียด
- ช่วยควบคุมอารมณ์และลดอาการซึมเศร้า
ฮอร์โมน Follicular Stimulating Hormone (FSH)
ฮอร์โมน FSH สร้างจากต่อมใต้สมอง ช่วยกระตุ้นการเจริญเติบโตของฟอลลิเคิลในรังไข่ ซึ่งจะพัฒนาไปเป็นไข่ และมีหน้าที่ผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจน
ฮอร์โมน Luteinizing Hormone (LH)
ฮอร์โมน LH ผลิตจากต่อมใต้สมองเช่นเดียวกับ FSH มีหน้าที่กระตุ้นการตกไข่ และส่งเสริมการสร้างฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน
อาการที่เกิดจากภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล
เมื่อฮอร์โมนเพศหญิงเกิดความไม่สมดุล อาจนำไปสู่อาการต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
- ประจำเดือนไม่มาติดต่อกันเกิน 12 เดือน หรือภาวะวัยทอง เป็นสัญญาณของการลดลงของฮอร์โมนเอสโตรเจนและโปรเจสเตอโรน เนื่องจากรังไข่หยุดทำงาน
- ร้อนวูบวาบ เกิดจากการที่ร่างกายไม่สามารถควบคุมอุณหภูมิได้อย่างมีประสิทธิภาพ เนื่องจากระดับเอสโตรเจนลดลง
- ใจสั่น เหงื่อออก มักเกิดร่วมกับอาการร้อนวูบวาบ โดยเฉพาะในช่วงกลางคืน ซึ่งเป็นสัญญาณของอาการวัยทอง
- เครียด วิตกกังวล อารมณ์แปรปรวน และหงุดหงิดง่าย เนื่องจากฮอร์โมนเพศหญิงขาดความสมดุล มีผลต่อสารสื่อประสาทในสมอง
- มีปัญหาด้านการนอนหลับ เพราะระดับฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนลดน้อยลง
- ช่องคลอดแห้ง เนื่องจากฮอร์โมนเอสโตรเจน ซึ่งช่วยรักษาความชุ่มชื้นของช่องคลอดมีระดับลดลง ส่งผลให้เจ็บเมื่อมีเพศสัมพันธ์ และยังทำให้ระบบภูมิคุ้มกันในบริเวณนั้นก็อ่อนแอ เสี่ยงติดเชื้อได้ง่าย
นอกจากนี้ ภาวะฮอร์โมนไม่สมดุลยังอาจทำให้เกิดปัญหาสุขภาพระยะยาวได้ เช่น โรคกระดูกพรุน โรคหัวใจและหลอดเลือด และภาวะซึมเศร้า
การดูแลร่างกายเพื่อสร้างสมดุลฮอร์โมน
ถึงแม้ว่าการเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมนจะเกิดขึ้นได้ตามช่วงวัย แต่เราก็สามารถดูแลร่างกายเพื่อช่วยรักษาสมดุลของฮอร์โมนด้วยวิธีง่าย ๆ ดังนี้
รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
อาหารมีผลโดยตรงต่อการทำงานของฮอร์โมน จึงควรเลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ อุดมไปด้วยไฟเบอร์ วิตามิน และแร่ธาตุ เช่น ผักผลไม้สด ธัญพืชไม่ขัดสี และอาหารที่มีไขมันดี เช่น อะโวคาโด ปลาแซลมอน เพื่อช่วยควบคุมและสร้างสมดุลระดับฮอร์โมนของร่างกาย
พักผ่อนให้เพียงพอ
การพักผ่อนให้เพียงพอนับเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพราะฮอร์โมนหลายชนิดถูกผลิตและปรับสมดุลในระหว่างที่นอนหลับ โดยควรพยายามนอนให้ได้ 7-8 ชั่วโมงต่อคืน และสร้างสุขอนามัยการนอนที่ดี ด้วยการหลีกเลี่ยงหน้าจออิเล็กทรอนิกส์ก่อนนอน รวมถึงจัดสภาพแวดล้อมห้องนอนให้เหมาะสม เย็นสบาย มืด และเงียบ เพื่อให้การนอนหลับมีคุณภาพมากที่สุด
ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
การออกกำลังกายเป็นประจำช่วยกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต และส่งเสริมการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย รวมถึงระบบฮอร์โมนด้วยเช่นกัน โดยควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ อย่างน้อย 45 นาทีต่อครั้ง และ 3-4 ครั้งต่อสัปดาห์
ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสม
น้ำหนักตัวที่มากหรือน้อยเกินไปสามารถส่งผลกระทบต่อฮอร์โมนเพศหญิงได้ ดังนั้นควรดูแลให้น้ำหนักอยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน เพื่อรักษาสมดุลฮอร์โมนให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม
วิธีรักษาภาวะฮอร์โมนไม่สมดุล
หากมีอาการของภาวะฮอร์โมนเพศหญิงไม่สมดุลที่รุนแรงหรือรบกวนคุณภาพชีวิต การรับฮอร์โมนทดแทนนับเป็นทางเลือกที่เหมาะสม โดยเฉพาะสำหรับผู้ที่อยู่ในช่วงวัยทอง โดยในปัจจุบันมีการนำฮอร์โมนทดแทนที่มีโครงสร้างเหมือนฮอร์โมนทางชีวภาพในร่างกาย (Bio-identical Hormone Replacement Therapy) มาใช้ ซึ่งให้ผลลัพธ์ในการรักษาที่ดีและมีความเสี่ยงน้อยกว่าฮอร์โมนทดแทนแบบดั้งเดิม
สำหรับผู้ที่มีภาวะฮอร์โมนเพศหญิงไม่สมดุล สามารถเข้ารับฮอร์โมนทดแทน หรือฮอร์โมนบำบัดสำหรับวัยทอง ได้ที่ ADDLIFE เราเลือกใช้ฮอร์โมนทดแทนที่มีโครงสร้างเหมือนฮอร์โมนทางชีวภาพในร่างกายมากที่สุด (Bio-identical Hormone Replacemnt Therapy) โดยอ้างอิงตามรูปแบบและสูตรโครงสร้างที่ร่างกายผลิตขึ้น ซึ่งสามารถเข้าแก้ไขข้อบกพร่องต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ให้ผลลัพธ์ในการรักษาที่ดีกว่าและมีความเสี่ยงน้อย สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมและนัดหมายแพทย์เพื่อเข้ารับคำปรึกษาได้ที่เบอร์ 02 677 7077 หรือ LINE Official : @addlife
ข้อมูลอ้างอิง:
- What to know about female sex hormones. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 เมษายน 2568 จาก https://www.medicalnewstoday.com/articles/324887
- How Do Female Sex Hormones Affect Menstruation, Pregnancy, and Other Functions?. สืบค้นเมื่อวันที่ 29 เมษายน 2568 จาก https://www.healthline.com/health/female-sex-hormones